Żeń-szeń właściwy (panax ginseng)

Żeń-szeń właściwy jest byliną występującą w Azji, gdzie wykorzystywany był już od setek lat. Stosuje się go jako adaptogen - substancję uodparniającą organizm na szkodliwy wpływ czynników zewnętrznych. Ponadto żeń-szeń działa psychostymulująco oraz podnosi wydolność organizmu i sprawność seksualną. Surowcem wykorzystywanym w farmacji jest korzeń żeń-szenia. Za jego działanie odpowiadają ginsenozydy, których zawartość jest największa w drobnych korzeniach bocznych rośliny. Preparaty z żeń-szenia można nabyć bez recepty w aptece. Występują głównie w postaci tabletek lub kapsułek, a także płynów doustnych lub jako czysty surowiec.

Spis treści

Jakie właściwości ma żeń-szeń?

W jakich chorobach można stosować żeń-szeń?

Czy żeń-szeń wpływa na potencję?

Czym różni się żeń-szeń czerwony i biały?

Jak stosować preparaty z żeń-szenia?

Jakie są przeciwwskazania do stosowania żeń-szenia?

Z jakimi lekami nie powinno się stosować żeń-szenia?

Czy żeń-szeń można stosować w ciąży?

Czy żeń-szeń można stosować podczas karmienia piersią (podczas laktacji)?

Jakie są działania niepożądane żeń-szenia?

Źródła

Jakie właściwości ma żeń-szeń?

• Żeń-szeń działa adaptogennie, co prowadzi do uspokojenia i przeciwdziała zmęczeniu.

• Zwiększa stężenie dopaminy i noradrenaliny w mózgu oraz serotoniny w korze mózgowej.

• Obniża stężenie cukru i cholesterolu we krwi.

• Uodparnia organizm na zakażenia bakteryjne i wirusowe oraz wspomaga rekonwalescencję po przebytych chorobach.

• Zwiększa wydzielanie tlenku azotu, przez co działa hipotensyjnie. Jednak przyjmowany w wysokich dawkach może podnosić ciśnienie krwi.

• Wspomaga sprawność fizyczną i przeciwdziała zmęczeniu oraz podnosi sprawność seksualną.

• Poprawia pamięć i koncentrację.

• Żeń-szeń może wykazywać działanie ochronne w stosunku do komórek wątroby. Ma właściwości przeciwutleniające i przeciwmiażdżycowe.

W jakich chorobach można stosować żeń-szeń?

Wielokierunkowe działanie żeń-szenia sprawia, że ma on różnorakie zastosowanie. Wykorzystywany jest przede wszystkim w celu zwiększenia odporności organizmu, po przebyciu długotrwałej infekcji. U osób starszych stosowany jest w celu zwiększenia sprawności psychofizycznej, a także poprawy koncentracji i pamięci. Zwiększa również sprawność seksualną mężczyzn.

Czy żeń-szeń wpływa na potencję?

Badania wykazały, że żeń-szeń ma wpływ na zwiększenie sprawności seksualnej u mężczyzn. W grupie pacjentów, której podawano żeń-szeń odnotowano wzrost libido, dłuższy czas trwania erekcji oraz zwiększenie satysfakcji seksualnej w porównaniu z grupą kontrolną, otrzymującą placebo. Za to działanie odpowiedzialny jest mechanizm zwiększania syntezy tlenku azotu w śródbłonku licznych organów, w tym również w ciałach jamistych prącia, które odpowiadają za erekcję.

Czym różni się żeń-szeń czerwony i biały?

Zarówno żeń-szeń czerwony jak i biały są surowcami pozyskiwanymi z tej samej rośliny – żeń-szenia właściwego. Żeń-szeń czerwony powstaje w wyniku sterylizacji parą wodną w temperaturze 120- 130°C, a następnie suszenia. Dzięki tym zabiegom, korzeń przyjmuje lśniącą, czerwoną barwę. Żeń-szeń biały pozyskiwany jest przez poddanie korzenia działaniu dwutlenku siarki a następnie suszeniu w temperaturze 100-200°C lub na słońcu. Pomimo innej barwy, żeń-szeń biały i czerwony nie różnią się zastosowaniem i właściwościami.

Jak stosować preparaty z żeń-szenia?

Preparaty z żeń-szenia przyjmuje się jednorazowo lub w dawkach podzielonych 80-350 mg wyciągu na dobę lub 1-2 g sproszkowanego surowca doustnie. Preparaty z żeń-szeniem można stosować regularnie przez okres ok. 3 miesięcy, po czym robi się 2-4 tygodni przerwy. Efekty działania substancji można obserwować dopiero po kilku miesiącach stosowania. Ostateczne dawkowanie należy skonsultować z lekarzem lub farmaceutą.

Jakie są przeciwwskazania do stosowania żeń-szenia?

Żeń-szeń nie powinien być stosowany przez pacjentów cierpiących na nadciśnienie, bezsenność, bóle głowy, kołatanie serca oraz astmę. Nie zaleca się, aby stosować go podczas trwającej infekcji, toczących się stanów zapalnych oraz w trakcie wysokiej gorączki. Nie jest wskazane, aby surowiec był przyjmowany przez osoby poniżej 18. roku życia.

Z jakimi lekami nie powinno się stosować żeń-szenia?

Żeń-szeń nie powinien być stosowany łącznie z warfaryną, heparyną, aspiryną i innymi środkami zmniejszającymi krzepliwość krwi, ponieważ może to prowadzić do nasilenia ich działania. Nie należy łączyć go z substancjami pobudzającymi, ze względu na możliwość wystąpienia nadmiernego pobudzenia ośrodkowego układu nerwowego, tachykardii lub arytmii. Stosowanie żeń-szenia łącznie z alkoholem może przyczynić się do zwiększenia jego stężenia w organizmie i zwiększa ryzyko działania toksycznego.

Czy żeń-szeń można stosować w ciąży?

Ze względu na niewystarczającą ilość danych odnośnie bezpieczeństwa stosowania preparatów z żeń-szeniem u kobiet w ciąży, nie zaleca się stosowania ich w tym okresie.

Czy żeń-szeń można stosować podczas karmienia piersią (podczas laktacji)?

Ze względu na niewystarczającą ilość danych odnośnie bezpieczeństwa stosowania preparatów z żeń-szeniem u kobiet karmiących piersią, nie zaleca się ich stosowania podczas laktacji.

Jakie są działania niepożądane żeń-szenia?

Działaniami niepożądanymi, które mogą wystąpić podczas stosowania preparatów z żeń-szenia są reakcje alergiczne, takie jak świąd, wysypka, bezsenność oraz problemy żołądkowo-jelitowe, w tym dyskomfort w żołądku, nudności, wymioty, biegunka i zaparcia. Ponadto bardzo groźnym działaniem niepożądanym u kobiet po menopauzie jest powrót krwawienia miesięcznego. Należy pamiętać, że działania niepożądane mogą wystąpić, lecz nie muszą pojawić się u wszystkich pacjentów.

Źródła:

• https://www.ema.europa.eu/en/medicines/herbal/ginseng-radix

• „Fitoterapia i leki roślinne” Eliza Lamer-Zarawska, Barbara Kowal-Gierczak, Jan Niedworok

• „ Znaczenie ziół w zaburzeniach seksualnych” Katarzyna Mikzińska, Irena Matławska