Pikflometry

Spis treści

Co to jest szczytowy przepływ wydechowy?

Co to jest i jak działa pikflometr?

Jak dokonać pomiaru za pomocą pikflometru?

Jak dobrać odpowiedni pikflometr?

Czy za pomocą pikflometru można rozpoznać astmę?

Źródła

Co to jest szczytowy przepływ wydechowy?

Szczytowy przepływ wydechowy (PEF), to najprościej mówiąc, maksymalna prędkość powietrza wydostającego się z płuc podczas wydechu. Na jego wartość wpływa w główniej mierze średnica oskrzeli, ale również siła mięśni oddechowych oraz wielkość płuc.

Badanie szczytowego przepływu wydechowego służy do codziennego monitorowania czynności płuc, w szczególności u chorych na astmę lub POChP. Jest pomocnym narzędziem dla osób mających trudności z rozpoznawaniem objawów choroby, może pomóc we wczesnym wykryciu jej potencjalnych zaostrzeń oraz pomaga w określeniu skuteczności terapii.

Co to jest i jak działa pikflometr?

Pikflometr jest urządzeniem wielokrotnego użytku, pozwalającym na zmierzenie szczytowego przepływu wydechowego (PEF). Na rynku dostępne są pikflometry mechaniczne oraz pikflometry elektryczne.

Pikflometr mechaniczny

Składa się z ustnika oraz umiejscowionej w obudowie skali ze wskaźnikiem. Podczas pomiaru, powietrze z płuc dostające się do urządzenia przesuwa wskaźnik wzdłuż skali. Wartość PEF określana jest najczęściej w trzech strefach za pomocą kolorów:

• zielonego (wartości PEF wynoszą od 80% do 100% najlepszego osobistego wyniku pacjenta),

• żółtego (wartości PEF wynoszą od 50% do 80% najlepszego wyniku pacjenta),

• czerwonego (wartości PEF są niższe niż 50% najlepszego wyniku pacjenta).

Zakresy poszczególnych stref mogą być ustawiane na potrzeby konkretnego pacjenta.

Pikflometr elektryczny

Nie posiada skali - wynik badania pojawia się na cyfrowym ekranie. Zaletą tego typu urządzeń jest możliwość zapisywania w pamięci wyników uzyskanych pomiarów. Pikflometry elektroniczne wymagają jednak znajomości zakresu norm szczytowego przepływu wydechowego. U zdrowych osób wynoszą one ok. 400–600 l/min, natomiast u chorych na astmę mieszczą się na ogół w granicach 200–400 l/min lub niżej. Wynik poniżej 200 l/min może świadczyć o ciężkiej postaci astmy.

Jak dokonać pomiaru za pomocą pikflometru?

Pomiaru należy dokonywać zawsze w ten sam sposób. Przed rozpoczęciem badania trzeba upewnić się, że urządzenie znajduje się w pozycji wyjściowej (wskaźnik ustawiony jest na dole skali numerycznej, a w przypadku pikflometrów elektrycznych – sprzęt sygnalizuje gotowość). Podczas badania w ustach nie powinno znajdować się żadne ciało obce (takie jak guma do żucia lub kęs jedzenia).

1. Stań prosto. Upewnij się, że twoje palce nie zasłaniają skali pomiarowej.

2. Weź głęboki wdech.

3. Obejmij ustami szczelnie otwór ustnika, upewniając się, że nie przysłania go język.

4. Szybkim, mocnym i zdecydowanym ruchem wydmuchaj całe powietrze z płuc, używając przy tym mięśni klatki piersiowej i brzucha. Całość operacji nie powinna trwać dłużej niż ok. 2 sekundy.

5. Uzyskany wynik zanotuj na kartce.

6. Powtórz pomiar jeszcze dwa razy, każdorazowo zapisując wynik. Badanie zostało wykonane poprawnie, jeżeli wszystkie trzy wyniki nie odbiegają znacznie od siebie.

7. Jeżeli regularnie monitorujesz PEF w domu, najwyższy z wyników zapisz w swoim dzienniczku pomiarów.

Zaleca się, aby szczytowy przepływ wydechowy powietrza mierzyć codziennie, mniej więcej o tej samej porze dnia.

Jak dobrać odpowiedni pikflometr?

Na rynku dostępne są różne rodzaje pikflometrów, które opierają się na tej samej zasadzie działania. Przy doborze odpowiedniego urządzenia warto jednak zwrócić uwagę na jego zakres. Pikflometry o niskim zakresie przeznaczone są dla młodszych dzieci, a te o standardowym zakresie – dla starszych dzieci, nastolatków oraz osób dorosłych.

Wybór pomiędzy pikflometrem elektronicznym a mechanicznym zależy od preferencji pacjenta.

Czy za pomocą pikflometru można rozpoznać astmę?

Podstawowym badaniem służącym do rozpoznawania astmy i oceny maksymalnej czynności płuc jest spirometria, której nie zastąpi pomiar szczytowego przepływu wydechowego. Pomiar PEF wykorzystywany jest natomiast do codziennego monitorowania czynności płuc, jednak jeżeli jego wyniki nie mieszczą się w normie, może być to sygnał do wykonania dalszej diagnostyki w kierunku astmy.

Źródła

1. https://www.lung.org/lung-health-diseases/lung-disease-lookup/asthma/treatment/devices/peak-flow

2. https://www.nhs.uk/conditions/peak-flow-test/

3. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK459325/