Cynk

Spis treści

Jakie są funkcje cynku w organizmie?

Cynk na przeziębienie - czy jest skuteczny?

Czy cynk zapobiega infekcjom?

Czy cynk jest skuteczny w walce z koronawirusem?

Źródła cynku w pożywieniu

Kto jest narażony na niedobór cynku?

Jakie są objawy niedoboru cynku?

Badanie poziomu cynku - kto powinien je wykonać?

Czym kierować się wybierając preparat z cynkiem w aptece?

Najczęstsze interakcje cynku z lekami

Czy można przedawkować cynk?

Jakie są funkcje cynku w organizmie?

• wspomaga odporność - cynk jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania układu immunologicznego. Jego niedobór zwiększa podatność na infekcje,

• przyśpiesza gojenie ran - reguluje syntezę kolagenu i białek,

• wspiera wzrok - dzięki właściwościom przeciwutleniającym zapobiega uszkodzeniom siatkówki i opóźnia progresję zwyrodnienia plamki żółtej (AMD) i związanej z nią utraty wzroku,

• wspomaga płodność - zwiększa produkcję plemników u mężczyzn i reguluje cykl miesiączkowy u kobiet.

Cynk na przeziębienie - czy jest skuteczny?

Uważa się, że cynk stosowany w formie tabletek do ssania, przyjęty w ciągu 24 godzin od wystąpienia objawów, takich jak katar, kichanie, ból i drapanie w gardle, skraca czas trwania i zmniejsza ich nasilenie. Nie ma jednak oficjalnych wytycznych odnośnie dawkowania w tym wskazaniu. Tabletki należy ssać, nie należy ich połykać, ponieważ zgodnie z hipotezą naukowców, cynk uwalniany w jamie ustnej działa poprzez bezpośrednie hamowanie wiązania i replikacji rhinowirusów będących najczęstszą przyczyną przeziębienia.

Czy cynk zapobiega infekcjom?

Wiadomo, że niedobory cynku sprzyjają występowaniu infekcji. Badania nad skutecznością długotrwałej suplementacji cynkiem w profilaktyce chorób przeziębieniowych potwierdziły jej pozytywny wpływ w zapobieganiu infekcjom wśród małych dzieci i osób powyżej 55 roku życia. W tym przypadku forma podania (tabletki do ssania, tabletki do połykania) nie ma znaczenia.

Czy cynk jest skuteczny w walce z koronawirusem?

Brak oficjalnych wytycznych odnośnie suplementacji cynku u pacjentów z COVID-19. Wyniki analizy 26 badań naukowych oceniających wpływ witaminy D, witaminy C i cynku na przebieg COVID-19 opublikowane w styczniu 2022 r. nie wykazały, że suplementacja wspomnianymi związkami zmniejsza śmiertelności z powodu infekcji koronawirusem. Pojawiają się jednak doniesienia, że u chorych zakażonych wirusem SARS-CoV-2, u których stwierdzano znaczne niedobory cynku, prawdopodobieństwo ciężkiego przebiegu choroby i wystąpienia powikłań było wyższe. Należy więc zadbać o prawidłowo zbilansowaną dietę, a u pacjentów narażonych na niedobór cynku warto rozważyć dodatkową suplementację.

Obejrzyj film!

Źródła cynku w pożywieniu

• ostrygi, krab, homar,

• wołowina,

• kurczak,

• rośliny strączkowe,

• pestki dyni, słonecznika i migdały,

• gorzka czekolada i kakao.

Kto jest narażony na niedobór cynku?

• osoby starsze - gorsze wchłanianie, monotonna dieta,

• weganie i wegetarianie - dieta bogata w fityniany – związki ograniczające wchłanianie cynku,

• osoby nadużywające alkoholu - etanol zmniejsza wchłanianie i zwiększa wydalanie cynku z moczem (niedobór dotyczy ok. 30–50% alkoholików),

• osoby cierpiące na choroby przewlekłe - cukrzycę, zespół jelita drażliwego (IBS), wrzodziejące zapalenie jelita grubego, chorobę Leśniowskiego-Crohna, przewlekłe choroby nerek i wątroby, atopowe zapalenie skóry (AZS), anoreksję,

• kobiety w ciąży i karmiące piersią. 

Jakie są objawy niedoboru cynku?

• osłabienie odporności i często nawracające infekcje,

• utrata apetytu, spadek masy ciała, osłabienie,

• wypadanie włosów, łamliwość paznokci, pogorszenie stanu skóry,

• opóźnienie dojrzewania płciowego i wzrostu u dzieci.

Badanie poziomu cynku - kto powinien je wykonać?

Okresowe badania poziomu cynku zaleca się osobom z grup ryzyka niedoboru oraz u osób, u których obserwuje się objawy niedoboru tego pierwiastka. Poziom cynku w organizmie określa się na podstawie próbki krwi, rzadziej próbki włosa. Badanie nie jest refundowane przez NFZ i można wykonać je prywatnie bez skierowania lekarza.

Czym kierować się wybierając preparat z cynkiem w aptece?

• postać preparatu - w przypadku przeziębienia stosuje się cynk w postaci tabletek do ssania lub syropów, natomiast w uzupełnianiu niedoborów i profilaktyce infekcji zaleca się przyjmować tabletki lub kapsułki do połykania,

• rodzaj soli cynku – dobrze przyswajalne są organiczne sole, np. glukonian cynku, cytrynian cynku, asparginian cynku, pikolinian cynku bądź cynk w postaci chelatu, np. diglicynian cynku,

• zawartość jonów cynku w pojedynczej dawce preparatu - ilość cynku w zależności od rodzaju preparatu waha się w granicach 5-50 mg. Wśród suplementów diety najczęściej spotyka się preparaty zawierające 15 mg cynku. Rekomendowane dzienne spożycie (RDA) cynku dla populacji Polski wynosi 8 mg dla kobiet i 11 mg dla mężczyzn. Maksymalne tolerowane dzienne spożycie (ang. Tolerable upper intake level, UL) cynku dla osób dorosłych bez niedoborów jest równe 40 mg,

• zawartość innych witamin i pierwiastków – w preparatach wspierających odporność, poza cynkiem można znaleźć m.in. witaminy A, C i D, laktoferynę czy selen. Występują także preparaty zawierające połączenie cynku i miedzi - długotrwała suplementacja cynku ogranicza wchłanianie miedzi, prowadząc do jej niedoborów,

• rodzaj preparatu - wybierając lek, masz pewność, że zawartość cynku jest zgodna z deklarowaną, a jakość produktu jest kontrolowana na każdym etapie produkcji. Sięgając po suplement diety, wybieraj produkty renomowanych producentów, wytwarzane w standardach odpowiadających produkcji leków - w razie wątpliwości odwiedź stronę internetową producenta w poszukiwaniu dodatkowych informacji.

Najczęstsze interakcje cynku z lekami

• antybiotyki tetracyklinowe (np. doksycyklina, minocyklina) - hamowanie wchłanianie zarówno cynku, jak i antybiotyku. Antybiotyk należy przyjąć co najmniej 2 godziny przed lub 4-6 godzin po przyjęciu cynku,

• diuretyki tiazydowe (chlortalidon, hydrochlorotiazyd) - wzrost wydalania cynku z moczem o 60%. Zalecane monitorowanie poziomu cynku w organizmie,

• żelazo - ograniczenie wchłaniania cynku przez leki i suplementy diety zawierające żelazo w dawce powyżej 25 mg. Przyjmowanie preparatów żelaza pomiędzy posiłkami pomaga zmniejszyć jego wpływ na wchłanianie cynku.

Czy można przedawkować cynk?

Tolerowany górny poziom spożycia cynku wynosi 40 mg. Przyjęcie większej dawki w ciągu dnia może skutkować wystąpieniem zaburzeń żołądkowo-jelitowych (nudności, bólów brzucha, biegunki), metalicznego smaku w ustach oraz bólu głowy, natomiast długotrwała suplementacja w dawkach wyższych niż 40 mg dziennie może prowadzić do wypłukiwania jonów miedzi i jej niedoboru, niedokrwistości i obniżenia poziomu “dobrego” cholesterolu HDL.