Nadczynność tarczycy

Spis treści

Nadczynność tarczycy – przyczyny

Jakie objawy towarzyszą nadczynności tarczycy?

Leki tyreostatyczne

Nadczynność tarczycy - leczenie wspomagające

Inne rodzaje leczenia nadczynności tarczycy

Dieta przy nadczynności tarczycy

Źródła

Nadczynność tarczycy – przyczyny

O nadczynności tarczycy mówimy, gdy mamy do czynienia z nadmiernym wytwarzaniem przez organ trójjodotyroniny (T3) i tyroksyny (T4). Wyróżnia się nadczynność pierwotną - która może być spowodowana np. przez gruczolak tarczycy – oraz nadczynność wtórną, występującą np. w przebiegu choroby Gravesa-Basedowa, w przypadku gruczolaków przysadki lub w wyniku przedawkowania T3 i T4.

Jakie objawy towarzyszą nadczynności tarczycy?

Wśród objawów, które można zaobserwować u osób cierpiących na nadczynność tarczycy, najczęściej wyróżnia się uczucie niepokoju, nerwowość, rozdrażnienie, a także zwiększoną potliwość, której towarzyszy odczucie gorąca. Charakterystyczne dla choroby są również utrata masy ciała pomimo zwiększonego apetytu, a także objawy związane z narządem wzroku, takie jak wytrzeszcz oczu, obrzęk i zaczerwienienie powiek bądź spojówek oraz podwójne widzenie.

Osoby z nadczynnością tarczycy skarżą się również na nadmierne wypadanie włosów, problemy z zasypianiem i regularne biegunki. Ponadto u pacjentów obserwuje się osłabienie siły mięśniowej, drżenie rąk, przyspieszenie czynności serca (któremu towarzyszy uczucie kołatania serca) oraz zaburzenia cyklu miesięcznego i niepłodność.

Leki tyreostatyczne

Sposób leczenia nadczynności tarczycy zależy od jej przyczyny, a także stopnia nasilenia choroby, wieku chorego oraz innych współistniejących chorób. Istnieje kilka metod leczenia nadczynności tarczycy, a dobór najodpowiedniejszej z nich dokonywany jest przez specjalistę indywidualnie dla każdego pacjenta.

W nadczynności tarczycy podawane są preparaty tyreostatyczne, mające na celu zmniejszyć produkcję T3 i T4.

• Propylotiouracyl (np. Thyrosan) – to substancja hamująca wytwarzanie T3 i T4. Może powodować przerost unaczynienia tarczycy, co jest przyczyną powstawania wola. Aby zapobiec działaniu wolotwórczemu lek często podawany jest łącznie z jodem.

• Tiamazol (np. Thyrozol, Metizol) jest lekiem hamującym wytwarzanie T3 i T4. Preparaty z tą substancją znalazły szersze zastosowanie w lecznictwie ze względu na mniejsze działanie toksyczne i wolotwórcze. Podobne działanie do tiamazolu wykazuje również karbimazol.

Nadczynność tarczycy - leczenie wspomagające

Wraz z lekami tyreostatycznymi stosuje się β-adrenolityki, takie jak np. propranolol, które łagodzą wiele objawów towarzyszących nadczynności tarczycy (np. częstoskurcz czy zaburzenia rytmu EEG).

Lekami uzupełniającymi terapię nadczynności tarczycy są:

• sole litu (np. węglan litu, który hamuje biosyntezę i uwalnianie hormonów tarczycy, dzięki czemu może być podawany pacjentom uczulonym na klasyczne leki tyreostatyczne),

• glikokortykosteroidy (np. prednizon, hydrokortyzon, metyloprednizolon, deksametazon), które znalazły zastosowanie w ciężkiej nadczynności tarczycy, przełomie tarczycowym czy chorobie Gravesa-Basedowa. Glikokortykosteroidy, poza hamowaniem konwersji T3 do T4, zmniejszają stężenie TSH i działają przeciwzapalnie i immunosupresyjnie.

Inne rodzaje leczenia nadczynności tarczycy

Nadczynność tarczycy może być również leczona za pomocą izotopu jodu promieniotwórczego, który podawany jest doustnie i ma na celu uszkodzić komórki tarczycy, wychwytujące jod z krwi. Efekty terapii są powolne, występują kilka miesięcy po podaniu leku. Skutkiem leczenia jodem promieniotwórczym może być rozwój trwałej niedoczynności tarczycy, która wymaga terapii preparatami zawierającymi tyroksynę.

Inną metodą leczenia nadczynności tarczycy jest operacja. Ta forma terapii jest wskazana w przypadku podejrzenia lub rozpoznania nowotworu tarczycy (w tym guzków tarczycy), może być również zastosowana u pacjentów z dużym wolem uciskającym na tchawicę. Po zabiegu usunięcia tarczycy dochodzi do niedoczynności tarczycy, która wymaga stałego leczenia.

Dieta przy nadczynności tarczycy

Uzupełnieniem leczenia nadczynności tarczycy powinna być odpowiednio zbilansowana dieta. Podczas tworzenia jadłospisów dla osoby zmagającej się z nadczynnością tarczycy należy pamiętać o:

• Ograniczeniu spożycia produktów bogatych w jod - nie należy stosować również suplementów diety, zawierających w swoim składzie ten pierwiastek, ponieważ może to zaburzyć działanie przyjmowanych leków tyreostatycznych.

• Zwiększeniu kaloryczności posiłków. Osoby z nadczynnością tarczycy, ze względu na przyspieszony metabolizm, borykają się z nadmierną utratą masy ciała. Aby temu zapobiec należy podnieść kaloryczność posiłków poprzez wprowadzenie do diety produktów wysokoenergetycznych, np. bogatych w wielonienasycone tłuszcze roślinne.

• Zwiększeniu podaży białka w łatwo przyswajalnej formie, tj. mięsa drobiowego, produktów mlecznych czy jaj.

• Ograniczeniu spożycia kofeiny, która nasila objawy nadczynności tarczycy.

• Odpowiedniej ilości selenu w diecie, który jest niezbędny w prawidłowym funkcjonowaniu tarczycy i działa korzystnie na syntezę hormonów zarówno w niedoczynności, jak i nadczynności tarczycy.

• Tym, że nadczynność tarczycy sprzyja rozwojowi osteoporozy. Aby temu przeciwdziałać, należy przyjmować odpowiednią ilość witaminy D oraz wapnia.

• Funkcjonowanie tarczycy wspiera magnez.

• Tym, że zwiększony metabolizm może wiązać się z większym niż zwykle stężeniem wolnych rodników, działających niekorzystnie na komórki organizmu. W związku z tym w diecie nie powinno zabraknąć produktów bogatych w antyoksydanty. 

Źródła:

1. Kompendium Farmakologii pod redakcją naukową Waldemara Jańca

2. https://www.mp.pl/nadczynnosc-tarczycy

3. https://www.nhs.uk/conditions/overactive-thyroid-hyperthyroidism/

4. https://diag.pl/pacjent/artykuly/nadczynnosc-tarczycy-dieta-wspierajace-leczenie/