Kwas ursodeoksycholowy (ursodeoxycholic acid)

Kwas ursodeoksycholowy (UDCA) to kwas żółciowy występujący w niewielkiej ilości w żółci w organizmie człowieka. UDCA jest stosowany między innymi w zapobieganiu i leczeniu kamicy żółciowej czy pierwotnej marskości wątroby.

W polskich aptekach produkty zawierające kwas ursodeoksycholowy występują wyłącznie na receptę w postaci kapsułek i tabletek (np. Proursan, Ursopol, Ursofalk) oraz zawiesiny doustnej (np. Ursofalk).

Spis treści

Jak działa kwas ursodeoksycholowy?

Jakie są wskazania do stosowania kwasu ursodeoksycholowego?

Jak należy stosować kwas ursodeoksycholowy?

Działania niepożądane kwasu ursodeoksycholowego

Jakie są przeciwwskazania do stosowania kwasu ursodeoksycholowego?

Czy można łączyć kwas ursodeoksycholowy z innymi lekami?

Czy można stosować kwas ursodeoksycholowy w ciąży i okresie karmienia piersią?

Czy można prowadzić samochód po przyjęciu kwasu ursodeoksycholowego?

Źródła

Jak działa kwas ursodeoksycholowy?

Kwas ursodeoksycholowy jako jeden z naturalnych kwasów żółciowych odpowiada za regulację homeostazy (równowagi) stężenia cholesterolu. UDCA hamuje wchłanianie cholesterolu w jelitach i zmniejsza jego wydzielanie do żółci, dzięki czemu zmniejsza wysycenie żółci cholesterolem. Skutkiem tego procesu jest zapobieganie tworzeniu się kamieni żółciowych, a także rozpuszczenie tych powstałych. 

Kwas ursodeoksycholowy charakteryzuje się dosyć niską toksycznością, dzięki czemu może zastępować w organizmie i wypierać bardziej toksyczne rodzaje kwasów żółciowych, co działa ochronnie na komórki wątrobowe oraz wpływa na poprawę czynności wydzielniczej wątroby. 

Dodatkowo, UDCA wykazuje działanie immunomodulujące (reguluje odpowiedzi immunologiczne) oraz przeciwzapalne.

Jakie są wskazania do stosowania kwasu ursodeoksycholowego?

Wskazaniami do stosowania kwasu ursodeoksycholowego są:

• profilaktyka i leczenie kamicy żółciowej (niepowikłanej, ze średnicą kamieni nie przekraczającą 20 mm, bez zaburzeń czynności pęcherzyka żółciowego),

• zaburzenie wydzielania żółci po usunięciu pęcherzyka żółciowego,

• zapalenie błony śluzowej żołądka spowodowane zarzucaniem żółci,

• pierwotna, żółciowa marskość wątroby,

• pierwotne zapalenie przewodzików żółciowych w początkowym stadium,

• zaburzenia czynności wątroby i dróg żółciowych związane z mukowiscydozą u dzieci i młodzieży w wieku od 6 do 18 lat,

• leczenie chorób wątroby w przypadku braku wskazań do innych rekomendowanych terapii.

Jak należy stosować kwas ursodeoksycholowy?

Wysokość dawki i częstość stosowania kwasu ursodeoksycholowego różni się w zależności od wskazania, wieku i wagi pacjenta. Zwykle stosowana dawka leku to 10 mg - 30 mg /kg masy ciała. Kwas ursodeoksycholowy należy stosować zgodnie z zaleceniami lekarza, który dobierze schemat dawkowania do indywidualnej sytuacji pacjenta. 

Działania niepożądane kwasu ursodeoksycholowego

Możliwe działania niepożądane kwasu ursodeoksycholowego obejmują:

• biegunka,

• jasne stolce,

• silny ból w prawym kwadrancie brzucha (podczas leczenia pierwotnej marskości wątroby),

• zwapnienie kamieni żółciowych,

• pokrzywka.

Występowanie działań niepożądanych w trakcie stosowania UDCA jest dosyć rzadkie, jednak jeśli się pojawią należy o tym niezwłocznie powiadomić lekarza. 

Jakie są przeciwwskazania do stosowania kwasu ursodeoksycholowego?

Przeciwwskazaniami do stosowania kwasu ursodeoksycholowego są:

• nadwrażliwość/uczulenie na kwasy żółciowe lub sam kwas ursodeoksycholowy,

• ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych,

• niedrożność przewodu żółciowego wspólnego lub przewodu pęcherzykowego,

• częsty ból w górnej części brzucha przypominający skurcze (epizody kolki żółciowej),

• zwapniałe kamienie żółciowe dające cień w promieniach rentgenowskich,

• stwierdzona osłabiona kurczliwość pęcherzyka żółciowego.

Podejrzenia co do występowania wyżej wymienionych przeciwwskazań należy zgłosić lekarzowi prowadzącemu przed zastosowaniem leku.

Czy można łączyć kwas ursodeoksycholowy z innymi lekami?

Kwas ursodeoksycholowy może wchodzić w interakcje z innymi stosowanymi przewlekle lekami osłabiając lub nasilając ich działanie. Przed zastosowaniem UDCA zaleca się konsultację z lekarzem w przypadku stosowania innych leków, np.:

• kolestyraminy, kolestypolu (lek zmniejszający stężenie cholesterolu we krwi),

• wodorotlenku glinu, związków glinu (tlenek glinu) zawierających związki neutralizujące kwasy (związki wiążące kwas żołądkowy),

• cyprofloksacyny, dapsonu,

• nifedypiny,

• cyklosporyny.

Jeśli kwas ursodeoksycholowy jest stosowany w celu rozpuszczenia kamieni żółciowych, należy poinformować lekarza w przypadku jednoczesnego stosowania hormonów estrogenowych lub leków obniżających poziom cholesterolu (np. klofibrat). Leki te mogą przyczyniać się do powstawania kamieni żółciowych co stanowi efekt przeciwny do UDCA.

Czy można stosować kwas ursodeoksycholowy w ciąży i okresie karmienia piersią?

Kwasu ursodeoksycholowego nie należy stosować w ciąży i okresie karmienia piersią. Jeśli pacjentka przypuszcza że może być w ciąży lub gdy planuje mieć dziecko, powinna poradzić się lekarza przed zastosowaniem tego leku. W niektórych sytuacjach, lekarz może uznać za konieczne stosowanie UDCA w ciąży i okresie karmienia piersią, jednak tylko kiedy oczekiwane korzyści przewyższają ryzyko. W takim przypadku przyjmowanie leku powinno odbywać się pod ścisłą kontrolą lekarską.

Kobiety w wieku rozrodczym powinny przyjmować ten lek tylko z równoczesnym stosowaniem skutecznych metod zapobiegania ciąży. Zaleca się stosowanie środków niehormonalnych lub doustnej antykoncepcji o niskiej zawartości estrogenu.

Czy można prowadzić samochód po przyjęciu kwasu ursodeoksycholowego?

Wpływ kwasu ursodeoksycholowego na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługi maszyn nie jest znany. W przypadku złego samopoczucia po zastosowaniu leku, które może wpływać na zdolności motoryczne należy skonsultować się z lekarzem i unikać prowadzenia pojazdów. 

Źródła

1. Kwas ursodeoksycholowy w leczeniu chorób wątroby; Anna Rawa-Gołębiewska Klinika Gastroenterologii Onkologicznej, Centrum Onkologii — Instytut im. M. Skłodowskiej Curie, Warszawa; Gastroenterologia Kliniczna 2016, tom 8, nr 4, 131–141 Copyright © 2016 Via Medica ISSN 2081–1020;

2. https://www.mp.pl/pacjent/leki/subst.html?id=493 [dostęp z dnia 21.11.2024]

3. Ulotka dołączona do opakowania: Proursan