Oksymetazolina (oxymetazoline)

Oksymetazolina to lek stosowany miejscowo, który pomaga zmniejszyć obrzęk błony śluzowej nosa, łagodząc objawy kataru, zatkanego nosa, alergii, zapalenia zatok oraz zapalenia ucha środkowego. Preparaty z oksymetazoliną są przeznaczone do krótkotrwałego stosowania, zazwyczaj 2-3 razy dziennie przez maksymalnie 5-7 dni​, ze względu na ryzyko uzależnienia oraz efektu odbicia (zatkanie nosa po odstawieniu leku).

W aptekach bez recepty dostępne są preparaty z oksymetazoliną, wśród których można znaleźć aerozole (np. Xylorin Protect, Nosox Classic, Acatar Care Kids), krople (np. Nasivin Baby) oraz żele do nosa (np. Oxalin Junior). Z kolei preparaty do leczenia powierzchniowych stanów zapalnych oka, takie jak krople do oczu (np. Afrin), dostępne są wyłącznie na receptę

Spis treści

Jak działa oksymetazolina?

Na co stosowana jest oksymetazolina?  

Od jakiego wieku można stosować oksymetazolinę?  

Jak stosować oksymetazolinę?  

Jakie są możliwe skutki uboczne stosowania oksymetazoliny?  

Czym grozi nadmierne używanie preparatów z oksymetazoliną?

Jak wyleczyć uzależnienie od kropli do nosa z oksymetazoliną?

Czy można przedawkować oksymetazolinę?

Z jakimi lekami nie należy łączyć oksymetazoliny?  

Kto nie powinien stosować oksymetazoliny?  

Czy mogę stosować oksymetazolinę w ciąży i okresie karmienia piersią?  

Czy oksymetazolina wpływa na zdolność prowadzenia pojazdów?  

Źródła

Jak działa oksymetazolina?

Oksymetazolina działa poprzez zwężanie naczyń krwionośnych i zmniejszanie obrzęku błony śluzowej nosa, dzięki czemu:

• ułatwia oddychanie przez nos,

• otwiera przewody odprowadzające zatok i trąbki słuchowe,

• wspomaga odpływ wydzieliny z zatok przynosowych,

• zmniejsza ryzyko infekcji bakteryjnych.

Oksymetazolina działa szybko, a efekty jej działania pojawiają się już po kilku minutach od zastosowania i utrzymują się do 12 godzin.

Na co stosowana jest oksymetazolina? 

Oksymetazolina jest stosowana w leczeniu:

• ostrego i alergicznego zapalenia błony śluzowej nosa,

• zapalenia zatok,

• zapalenia ucha środkowego​,

• objawów przekrwienia i obrzęku spojówek w powierzchniowych stanach zapalnych oka,

• nabytego opadnięcia powieki.

Od jakiego wieku można stosować oksymetazolinę? 

Preparaty z oksymetazoliną są zazwyczaj przeznaczone dla dorosłych i dzieci powyżej 6 lub 12 roku życia. Niektóre z nich (np. Oxalin Baby, Acatar Care Kids) można stosować u dzieci od 1 roku życia, pod warunkiem przestrzegania zalecanego dawkowania.

Jak stosować oksymetazolinę? 

Preparaty z oksymetazoliną należy stosować zgodnie z instrukcjami producenta lub zaleceniami lekarza. Zwykle aplikuje się je 2-3 razy dziennie, jednak nie dłużej niż przez 5-7 dni, ze względu na ryzyko uzależnienia oraz efektu odbicia  (wtórne rozszerzenie naczyń krwionośnych w nosie, w wyniku czego błona śluzowa staje się obrzęknięta i bardziej przekrwiona, co utrudnia oddychanie i nasila uczucie zatkanego nosa).

Jakie są możliwe skutki uboczne stosowania oksymetazoliny? 

Najczęstsze działania niepożądane to:

• pieczenie, 

• suchość błony śluzowej nosa,

• kichanie. 

Długotrwałe stosowanie może prowadzić do uzależnienia fizycznego, efektu odbicia i rozwoju polekowego zapalenia błony śluzowej nosa​.

Czym grozi nadmierne używanie preparatów z oksymetazoliną?

Nadużywanie preparatów z oksymetazoliną może prowadzić do uzależnienia fizycznego, co oznacza, że błona śluzowa nosa przestaje prawidłowo funkcjonować bez regularnego stosowania leku, powodując trudności w oddychaniu. To zjawisko może powodować efekt odbicia, czyli zatkanie nosa po odstawieniu leku. Długotrwałe stosowanie może również prowadzić do polekowego zapalenia błony śluzowej nosa, czyli utrzymującego się obrzęku i podrażnienia, które utrudniają swobodne oddychanie.

Jak wyleczyć uzależnienie od kropli do nosa z oksymetazoliną?

Aby wyleczyć uzależnienie od kropli do nosa zawierających oksymetazolinę, ważne jest podjęcie działań w celu odzwyczajenia się od leku poprzez:

• całkowite odstawienie kropli, które wiąże się z dyskomfortem związanym z tymczasowym zatkaniem nosa,

• zmniejszenie dawki oksymetazoliny np. poprzez przejście na krople dla dzieci (np. Oxalin Baby),

• stosowanie hipertonicznej soli morskiej lub sprayów z olejkami eterycznymi,

• przyjmowanie przez kilka pierwszych dni doustnych leków zawierających pseudoefedrynę,

• stopniowe ograniczanie stosowania kropli, najpierw w jednym otworze nosowym, a potem w drugim,

• używanie aerozoli o działaniu regenerującym śluzówkę w przypadku podrażnień, suchości czy drobnych krwawień.

Jeśli samodzielne próby walki z uzależnieniem od kropli do nosa z oksymetazoliną nie przynoszą efektów, zaleca się konsultację z lekarzem.

Czy można przedawkować oksymetazolinę?

Tak, przedawkowanie oksymetazoliny jest możliwe i może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych. Długotrwałe stosowanie lub stosowanie w dawkach większych niż zalecane może powodować osłabienie działania leku, efekt odbicia (zatkanie nosa po odstawieniu leku), czy polekowe zapalenie błony śluzowej nosa​. Istnieje również ryzyko wystąpienia działań niepożądanych, takich jak podwyższenie ciśnienia krwi, bóle głowy, zawroty głowy czy zaburzenia rytmu serca​. 

W przypadku podejrzenia przedawkowania należy niezwłocznie skonsultować się z lekarzem.

Z jakimi lekami nie należy łączyć oksymetazoliny? 

Z uwagi na ryzyko nagłego wzrostu ciśnienia i nasilenia działań niepożądanych, oksymetazoliny nie należy łączyć z:

• Trójpierścieniowymi lekami przeciwdepresyjnymi (TLPD) (np. amitryptylina),

• Inhibitorami MAO tj. moklobemid (np. Mobemid), 

• innymi sympatykomimetykami (np. efedryna).

Kto nie powinien stosować oksymetazoliny? 

Oksymetazolina jest przeciwwskazana dla osób:

• cierpiących na zapalenie błony śluzowej nosa, 

• z nadwrażliwością na oksymetazolinę,

• przyjmujących niektóre leki przeciwdepresyjne, tj: trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne (TLPD), inhibitory MAO (np. Mobemid), oraz inne sympatykomimetyki (np. efedryna).

Produkty zawierające oksymetazolinę mogą być stosowane ze szczególną ostrożnością i pod kontrolą lekarza u pacjentów zmagających się z:

• zwiększonym ciśnieniem wewnątrzgałkowym, szczególnie w przypadku jaskry z zamkniętym kątem,

• ciężkimi chorobami serca i naczyń krwionośnych, np. chorobą niedokrwienną serca, nadciśnieniem tętniczym,

• guzem chromochłonnym nadnerczy,

• zaburzeniami metabolicznymi, np. nadczynnością tarczycy, cukrzycą.

Czy mogę stosować oksymetazolinę w ciąży i okresie karmienia piersią? 

Oksymetazolina powinna być stosowana w ciąży i podczas karmienia piersią tylko wtedy, gdy korzyści dla matki przeważają nad potencjalnym ryzykiem dla dziecka. Nie należy przekraczać zalecanej dawki​.

Czy oksymetazolina wpływa na zdolność prowadzenia pojazdów? 

Przy stosowaniu zgodnym z zaleceniami oksymetazolina zazwyczaj nie wpływa na zdolność prowadzenia pojazdów. Jednak długotrwałe stosowanie lub przyjmowanie dawek większych niż zalecane może powodować podwyższone ciśnienie krwi, bóle i zawroty głowy, bezsenność oraz zmęczenie, co może utrudniać prowadzenie pojazdów.

Źródła

1. Charakterystyka Produktu Leczniczego preparatu Afrin.

2. Charakterystyka Produktu Leczniczego preparatu Nasivin Classic.

3. Charakterystyka Produktu Leczniczego preparatu Acatar Care.

4. Charakterystyka Produktu Leczniczego preparatu Nasivin Baby.

5. Charakterystyka Produktu Leczniczego preparatu Acatar Care Kids.

6. https://www.gdziepolek.pl/artykuly/jakie-leki-powoduja-uzaleznienie

7. https://www.drugs.com/mtm/oxymetazoline-nasal.html