Kwas traneksamowy (tranexamic acid)

Kwas traneksamowy to substancja o działaniu przeciwkrwotocznym stosowana w medycynie i kosmetologii. Na polskim rynku kwas traneksamowy jest składnikiem:

• leków na receptę w postaci tabletek (np. Exacyl, Tranexamic Acid Tillomed), iniekcji (np. Exacyl), oraz płynu doustnego (np. Exacyl),

• kosmetyków (np. Sesderma C-Vit Radiance mleczko do ciała). 

Spis treści

Jak działa kwas traneksamowy?

Na co stosuje się kwas traneksamowy?

Działania niepożądane kwasu traneksamowego

Przeciwwskazania do stosowania kwasu traneksamowego

Z czym nie łączyć kwasu traneksamowego?

Czy można stosować kwas traneksamowy w ciąży i okresie karmienia piersią?

Wpływ kwasu traneksamowego na zdolność prowadzenia pojazdów

Kwas traneksamowy w kosmetykach na twarz - do jakiego typu cery i jak go stosować? 

Czy kwas traneksamowy jest fotouczulający?

 Źródła

Jak działa kwas traneksamowy?

Kwas traneksamowy wywiera działanie antyfibrynolityczne, co oznacza, że zmniejsza krwawienie poprzez zapobieganie rozkładowi powstałych skrzepów. Kwas traneksamowy działa poprzez hamowanie aktywacji substancji przeciwzakrzepowej oraz wzmocnienie struktury powstałego skrzepu.

Na co stosuje się kwas traneksamowy?

Kwas traneksamowy jest stosowany w celu hamowania krwawień o różnych przyczynach. Lek jest wskazany w:

• krwawieniach spowodowanych przyjmowaniem leków fibrynolitycznych (np. urokinaza, streptokinaza),

• krwawieniach z dróg rodnych spowodowanych zaburzeniami hormonalnymi,

• krwawieniach z przewodu pokarmowego,

• krwiomoczu z dolnych dróg moczowych spowodowanego gruczolakiem gruczołu krokowego,

• nowotworach złośliwych pęcherza moczowego lub gruczołu krokowego,

• krwawieniach z dróg moczowych po zabiegach chirurgicznych,

• krwawieniach związanych z operacjami otolaryngologicznymi (np. wycięcie migdałków),

• kamicy nerkowej.

Działania niepożądane kwasu traneksamowego

Działania niepożądane wynikające ze stosowania leków z kwasem traneksamowym obejmują:

• dolegliwości żołądkowo-jelitowe, nudności, wymioty, biegunka,

• zakrzepica żylna lub tętnicza (występuje rzadko),

• w przypadku szybkiego wlewu dożylnego może pojawić się obniżenie ciśnienia tętniczego z bólami głowy,

• nasilenie zaburzeń widzenia - u osób ze zmianami zwyrodnieniowymi siatkówki,

• reakcje uczuleniowe, osutka. 

Wszystkie możliwe do wystąpienia działania niepożądane są wymienione w ulotce dołączonej do produktu leczniczego.

Przeciwwskazania do stosowania kwasu traneksamowego

Przeciwwskazania do stosowania kwasu traneksamowego obejmują:

• nadwrażliwość na lek,

• występowanie ryzyka zakrzepicy tętniczej lub żylnej,

• ciężką niewydolność nerek.

Przed rozpoczęciem leczenia kwasem traneksamowym zaleca się powiadomienie lekarza o występowaniu wszelkich przewlekłych chorób u pacjenta.

Z czym nie łączyć kwasu traneksamowego?

Kwas traneksamowy może wchodzić w interakcje z innymi, jednocześnie stosowanymi lekami, co może prowadzić do zmniejszenia skuteczności terapii lub wystąpienia nasilonych działań niepożądanych. 

Kwasu traneksamowego nie zaleca się stosować jednocześnie z lekami trombolitycznymi (urokinaza, streptokinaza), które będą neutralizować jego działanie. 

W przypadku stosowania innych leków przeciwkrwotocznych (np. etamsylat) kwas traneksamowy będzie nasilał ich działanie, co może prowadzić do powstawania zakrzepów. Należy także zachować ostrożność u kobiet stosujących antykoncepcję, gdzie występuje zwiększone ryzyko pojawienia się zakrzepicy.

Przed rozpoczęciem leczenia kwasem traneksamowym zaleca się powiadomienie lekarza o wszelkich zażywanych na stałe lekach.

W kosmetologii kwas traneksamowy może być łączony z kosmetykami zawierającymi inne składniki aktywne, jednak warto pamiętać o stopniowym wprowadzaniu nowych substancji oraz stosowaniu zasady "mniej znaczy więcej". 

Czy można stosować kwas traneksamowy w ciąży i okresie karmienia piersią?

Ze względu na brak wystarczających danych klinicznych, nie zaleca się stosowania kwasu traneksamowego u kobiet w ciąży. 

Lek może przenikać do pokarmu kobiecego, dlatego nie zaleca się stosowania go w okresie karmienia piersią.

Stosowanie kwasu traneksamowego w okresie ciąży i karmienia piersią należy skonsultować z lekarzem, który oceni konieczność terapii oraz stosunek korzyści do możliwego ryzyka.

Wpływ kwasu traneksamowego na zdolność prowadzenia pojazdów

Kwas traneksamowy może powodować zawroty głowy, dlatego należy zachować ostrożność podczas prowadzenia pojazdów i obsługiwania maszyn, szczególnie na początku leczenia. 

Kwas traneksamowy w kosmetykach na twarz - do jakiego typu cery i jak go stosować? 

W kosmetologii kwas traneksamowy ma działanie przeciwzapalne, zmniejsza zaczerwienienia, świąd, wyrównuje koloryt cery oraz rozjaśnia przebarwienia. Hamuje melanogenezę na różnych jej etapach, dzięki czemu rozjaśnia istniejące przebarwienia, ale także zapobiega ich pogłębianiu i nawrotom. Kwas traneksamowy najczęściej polecany jest do pielęgnacji skóry naczynkowej, z przebarwieniami o różnym podłożu, na której może występować ostuda, trądzik, przebarwienia pozapalne, trądzik różowaty i obrzęk naczynioruchowy. 

Stosowanie kwasu traneksamowego warto dopasować do potrzeb skóry. W przypadku cery z hiperpigmentacją, czyli dużą ilością przebarwień można spróbować używania produktów o wyższym stężeniu substancji aktywnych, jak na przykład serum. Kosmetyk z kwasem traneksamowym może być używany zarówno rano, jak i wieczorem, jednak kluczowa jest regularna aplikacja. W zależności od potrzeb skóry, produkt można stosować codziennie lub kilka razy w tygodniu. Ważne jest, aby obserwować reakcję skóry i dostosować częstotliwość aplikacji do osiąganych efektów i zmian.

Czy kwas traneksamowy jest fotouczulający?

Kwas traneksamowy nie wywołuje działania drażniącego na skórę, jednak podczas jego stosowania zaleca się używanie kremów z filtrem SPF w celu ochrony przed słońcem. U osób z przebarwieniami, kondycja skóry może ulegać pogorszeniu pod wpływem promieni słonecznych co będzie zmniejszać skuteczność kwasu traneksamowego. Aby uniknąć powstania nowych przebarwień, ważne jest stosowanie kremów z filtrem SPF 30 lub wyższym każdego dnia oraz ich ponowna aplikacja co 2-3 godziny.

 Źródła:

1. Cai J, Ribkoff J, Olson S, Raghunathan V, Al-Samkari H, DeLoughery TG, Shatzel JJ. The many roles of tranexamic acid: An overview of the clinical indications for TXA in medical and surgical patients. Eur J Haematol. 2020 Feb;104(2):79-87. doi: 10.1111/ejh.13348. Epub 2019 Dec 16. PMID: 31729076; PMCID: PMC7023891.

2. https://www.mp.pl/pacjent/leki/subst.html?id=491 [dostęp z dnia 8.02.2025]

3. Gaćina K, Krstanović Ćosić A. THE USE OF TRANEXAMIC ACID IN DERMATOLOGY. Acta Clin Croat. 2023 Aug;62(2):368-372. doi: 10.20471/acc.2023.62.02.16. PMID: 38549597; PMCID: PMC10969640.