Epidemia XXI wieku - tak w skrócie można opisać cukrzycę, a szczególnie częstość jej występowania w ostatnich latach oraz tendencję do wzrostu ilości osób na nią chorujących w przyszłości. W ciągu ostatnich 35 lat ilość osób cierpiących na cukrzycę wzrosła niemal o 50%. Co roku z powodu cukrzycy na świecie umiera więcej ludzi, niż łącznie na AIDS, malarię oraz gruźlicę. W Polsce rocznie z powodów powikłań cukrzycowych umiera aż 2% Polaków. Co gorsze, około 30% chorych w ogóle nie wie, że choruje.
Spis treści
Co to jest cukrzyca i czym jest spowodowana?
Dlaczego cukrzyca jest groźna? Najczęstsze powikłania
Co to jest cukrzyca i czym jest spowodowana?
Cukrzyca jest to grupa chorób charakteryzująca się podwyższonym stężeniem glukozy we krwi (hiperglikemia), wynikającym z zaburzenia działania lub wydzielania insuliny. Ze względu na przyczynę, cukrzycę można podzielić na kilka typów:
Cukrzyca typu 1 (inaczej nazywana insulinozależną): spowodowana jest zaburzeniem wydzielania przez trzustkę hormonu insuliny, co prowadzi do zwiększenia ilości wolnej glukozy we krwi. Jest to choroba autoimmunologiczna, polegająca na powolnym niszczeniu komórek trzustki wydzielających insulinę. Najczęściej pojawia się już u ludzi młodych, w tym dzieci, i z tego powodu nazywana bywa cukrzycą wieku młodzieńczego.
Cukrzyca typu 2 (insulinoniezależna): w tym przypadku produkcja insuliny jest względnie w normie, natomiast rozwija się oporność organizmu na jej działanie, co w konsekwencji również prowadzi do podwyższonego cukru we krwi. Najczęściej rozwija się u ludzi nieco starszych oraz przy okazji towarzyszących innych chorób (nadciśnienie, nadwaga, podwyższony cholesterol). Stanowi obecnie aż 90% przypadków tej choroby.
Cukrzyca ciężarnych: pojawia się u kobiet ciężarnych, dotąd nie mających kłopotów z podwyższonym cukrem. W większości przypadków objawy cukrzycy samoistnie ustępują po porodzie. Ale cukrzyca to podstępny przeciwnik i u około 1/3 kobiet w późniejszym wieku powraca w postaci cukrzycy typu 2. Więcej na temat cukrzycy w ciąży przeczytasz w naszym artykule.
Obejrzyj film!
Cukrzyca – najczęstsze objawy
Diabetes mellitus – tak po łacinie brzmi nazwa cukrzycy, co w tłumaczeniu oznacza „słodkie przeciekanie”. Związane jest to z obecnością nadmiaru cukru w moczu, co w dawnych czasach było podstawowym (jedynym?) sposobem rozpoznania choroby. Jak się domyślamy, badanie przeprowadzano wtedy… na smak. Na szczęście, obecne metody diagnostyczne są o wiele bardziej zaawansowane.
Objawy, które możemy zaobserwować, są na ogół podobne dla obu głównych typów cukrzycy. Różnica polega na tym, że w przypadku cukrzycy typu 1 (insulinozależnej) są one dość gwałtowne i znaczne, dające się łatwo zauważyć, a w przypadku cukrzycy typu 2 choroba rozwija się przez dłuższy czas w sposób skryty i jej początek nie jest aż tak wyraźny.
Do głównych i najczęstszych objawów cukrzycy należą:
nadmierne pragnienie
zwiększone wydalanie moczu
suchość w ustach
wzmożony apetyt
nocne skurcze łydek
zaburzenia widzenia
męczliwość, rozdrażnienie
zapach acetonu z ust
swędzenie skóry
infekcje układu moczowego
nawet drobne skaleczenia goją się dużo dłużej, niż zwykle
nadkażenia błon śluzowych.
Należy mieć świadomość tego, że cukier (glukoza) jest „przysmakiem” dla bakterii oraz grzybów, dlatego w sytuacji, kiedy pożywienia jest dużo, te drobnoustroje rozmnażają się o wiele aktywniej. Stąd pojawiają się wszelkiej maści infekcje bakteryjne lub grzybicze oraz problemy z gojeniem się ran.
O ile z nadmiernym poziomem cukru we krwi nasz organizm nie radzi sobie dopiero w dłuższej perspektywie, o tyle znacznie groźniejszym stanem jest zbyt mała ilość glukozy, czyli tzw. hipoglikemia. Glukoza jest niezbędna dla prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego, a w szczególności mózgu, dlatego zbyt mały poziom jej we krwi może prowadzić do utraty przytomności, drgawek, wychłodzenia organizmu oraz uszkodzenia tkanki nerwowej. W skrajnych przypadkach może spowodować śmierć.
Obejrzyj film!
Przyczyny cukrzycy
Wbrew pozorom i obiegowej opinii, cukrzyca nie musi być spowodowana tylko jedzeniem dużych ilości słodyczy. Owszem, nadmierny apetyt na słodkie nie jest dla naszego ciała obojętny, ale w dużej mierze cukrzyca spowodowana jest ogólnie trybem życia oraz predyspozycjami genetycznymi.
O ile na nasze geny wpływu zbytnio nie mamy (przynajmniej na razie), to z kolei od nas zależy styl naszego życia:
nieodpowiednia dieta i brak aktywności fizycznej mogą znacznie wpłynąć na pojawienie się w naszym życiu towarzysza pod postacią cukrzycy, szczególnie typu 2. Od otyłości do cukrzycy jest niestety krótka droga
co więcej, tryb życia matki w czasie ciąży może wpłynąć na to, czy dziecko w przyszłości zachoruje na cukrzycę, czy nie
nie bez znaczenia jest również ciągły stres i niedosypianie.
Dlaczego cukrzyca jest groźna? Najczęstsze powikłania
Wieloletnia cukrzyca może mieć poważne skutki dla naszego organizmu. Przyczyną tego są uszkodzenia naczyń krwionośnych, zarówno najmniejszych, jak i tych o średniej i dużej średnicy.
Najczęstsze powikłania dotyczą:
oczu
nerek
włókien nerwowych
serca i naczyń sercowych
mózgu
układu odpornościowego
unerwienia oraz ukrwienia stopy - tzw. „stopa cukrzycowa”. W skrajnych przypadkach niezbędna jest amputacja stopy.
Zaniedbywana oraz nieleczona cukrzyca może mieć poważne konsekwencje dla naszego organizmu i zdrowia.
Na szczęście osoby z dobrze wyrównaną cukrzycą nie odczuwają skutków choroby przez wiele lat i prowadzą względnie normalne życie.
Jak leczyć cukrzycę?
Leczenie cukrzycy sprowadza się do wyrównania poziomu cukru do takiego, przy którym nie grozi nam ani niedocukrzenie, ani nadmierny jego poziom we krwi.
Do metod leczenia cukrzycy zalicza się:
leczenie dietetyczne
wysiłek fizyczny
leczenie farmakologiczne
Należy podkreślić, że dieta oraz wysiłek fizyczny są tak samo ważne, jak farmakoterapia i dopiero zgranie wszystkich elementów leczenia przyniesie pożądany rezultat.
Leczenie farmakologicznie można zasadniczo podzielić na 2 rodzaje:
insulinoterapia (przede wszystkim w cukrzycy typu 1)
leczeni doustnymi lekami przeciwcukrzycowymi (głównie cukrzyca typu 2 oraz wspomaganie leczenia insuliną)
Leki na cukrzycę na receptę
Do insulin należą np.:
Wśród doustnych leków stosowanych w leczeniu cukrzycy wydawanych na receptę można rozróżnić kilka głównych typów:
Pochodne metforminy, np.:
Pochodne akarbozy, np.:
Pochodne sulfonylomocznika, np.:
Leki inkretynowe (najnowsza i bardzo skuteczna grupa leków), np.:
Gliflozyny (również nowa i skuteczna grupa), np.:
Leki na cukrzycę bez recepty
Leczenie cukrzycy można również wspomóc preparatami dostępnymi bez recepty. Nie są tak skuteczne, jak leki na receptę, i mogą pełnić jedynie rolę wspomagającą. Ich stosowanie należy zawsze skonsultować z lekarzem lub farmaceutą.
Najczęściej w swoim składzie zawierają wyciąg z liści morwy białej (która delikatnie obniża poziom cukru we krwi), np.:
lub chrom (który hamuje apetyt na słodycze oraz wspomaga działanie insuliny), np.:
Podsumowując, cukrzyca to poważna choroba, która towarzyszy osobom cierpiącym na nią do końca życia, natomiast odpowiednio leczona w połączeniu z właściwą dietą oraz aktywnym trybem życia nie musi pozbawiać życia jakości i komfortu.
2025-05-07
redaktor: Dina Dąbrowska
ostatnia zmiana: 07.05.2025 08:10:41
Dokładamy wszelkich starań, aby nasz artykuł jak najlepiej oddawał dostępne informacje, ale nie można go traktować jako konsultacji farmaceutycznej. Przed zażyciem leku należy przeczytać ulotkę, a w przypadku pytań skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą. Wszystkie podane w artykule nazwy produktów oraz zdjęcia są przykładowe i nie stanowią żadnej formy reklamy. Wszystkie prawa autorskie do artykułu są zastrzeżone przez GdziePoLek sp. z o.o.