RSV to wirus, który atakuje drogi oddechowe i jest szczególnie niebezpieczny dla osób po 60. roku życia, a także niemowląt do 6. miesiąca życia i urodzonych przedwcześnie. Najlepszą formą profilaktyki i sposobem na uniknięcie zagrażających zdrowiu i życiu powikłań są szczepienia ochronne. Teraz osoba dorosła może zaszczepić się przeciw RSV również w aptece.
ARTYKUŁ SPONSOROWANY
Spis treści
Jak często dochodzi do zakażenia RSV w Polsce i Europie?
Jakie są objawy zakażenia RSV?
Czy zakażenie RSV jest groźniejsze niż grypa?
Jak uchronić się przed zakażeniem RSV?
Szczepienie przeciw RSV w aptece – instrukcja krok po kroku
Szczepienie przeciw RSV jest bezpieczne
Jakie są przeciwwskazania do przyjęcia szczepienia przeciw RSV?
Czym jest RSV?
Syncytialny wirus oddechowy (RSV, ang. respiratory syncytial virus) to wirus z rodzaju pneumowirusów odpowiadający za zakażenia górnych i dolnych dróg oddechowych u dorosłych i dzieci. Wirus ten przenosi się drogą kropelkową – podczas kaszlu lub kichania – a także poprzez bezpośredni kontakt z osobą zakażoną (np. uścisk dłoni) lub pośrednio, przez dotknięcie zakażonych powierzchni, a następnie ust, nosa bądź oczu, które stanowią wrota zakażenia.(1)
Ze względu na różnice antygenowe występujące w białku G, wyróżnia się 2 typy wirusa – RSV (A) oraz RSV (B). Oba krążą jednocześnie w populacji, a ich dominacja może zmieniać się okresowo. Istotne jest to, że możemy zarazić się nimi niezależnie, nawet w tym samym sezonie infekcyjnym.(2)
Kto może zarazić się RSV?
Zarazić mogą się zarówno dorośli, jak i dzieci. Jedna osoba zakażona może zarazić średnio aż trzy inne z otoczenia, zakażenia RSV są powszechne, a wirus szybko się rozprzestrzenia, zwłaszcza w dużych skupiskach ludzi.(1)
Najbardziej gwałtowny przebieg infekcji notuje się wśród seniorów powyżej 60. roku życia, z naturalnie osłabioną już odpornością i często z występującymi chorobami współistniejącymi, jak m.in. astma, przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP), niewydolność serca czy cukrzyca(3), oraz wśród najmłodszych – niemowląt poniżej 6. miesiąca życia i urodzonych przedwcześnie, których układ immunologiczny jest jeszcze niedojrzały.(2)
Jak często dochodzi do zakażenia RSV w Polsce i Europie?
W ostatnich latach obserwuje się znaczący wzrost zakażeń RSV. Wpływ na to może mieć wiele czynników, jak m.in. obniżenie odporności w populacji po pandemii COVID-19, przemieszczanie się ludności czy zwiększenie popularności testów diagnostycznych pozwalających zidentyfikować RSV.
W samym 2019 RSV spowodował prawie 20 000 zgonów szpitalnych oraz ponad 273 000 hospitalizacji wśród osób w wieku 60 lat i starszych w Unii Europejskiej.(4) Z kolei na początku 2025 roku w Polsce miała miejsce szczególnie nasilona fala zachorowań, gdzie zaledwie od stycznia do połowy marca zgłoszono aż 69 406 zakażeń RSV. Dla porównania, w całym 2024 roku potwierdzono 41 631 przypadków.(5)
Jakie są objawy zakażenia RSV?
Po kontakcie z wirusem objawy pojawiają się w ciągu 4-6 dni, natomiast okres zakaźności wynosi ok. 7 dni – w tym czasie może zarażać(6). Początkowo objawy mogą przypominać przeziębienie, grypę lub COVID-19 (7), dlatego już na wczesnym etapie infekcji warto wykonać kontrolnie test, który pomoże odróżnić zakażenie RSV od grypy czy COVID-19. Takie testy combo można kupić bez recepty w aptece (Testy combo na grypę, COVID-19 i RSV).
Objawy RSV mogą mieć różny stopień nasilenia - od łagodnych po ciężkie. U dorosłych najczęściej występują katar, kaszel, ból gardła, które utrzymują się średnio do dwóch tygodni. Może pojawić się również podwyższona temperatura ciała. U osób starszych, z obniżoną odpornością lub chorobami współistniejącymi może dojść do rozwoju zapalenia płuc, które może prowadzić do ciężkiego przebiegu choroby, hospitalizacji, a w skrajnych przypadkach nawet do zgonu.(6,7)
U niemowląt do 6. miesiąca życia objawy zakażenia RSV mogą obejmować: drażliwość, zmniejszoną aktywność, zmniejszony apetyt oraz bezdech (przerwy w oddychaniu trwające dłużej niż 10 sekund).(8) W ich przypadku wirus może prowadzić do ciężkich chorób dolnych dróg oddechowych, takich jak zapalenie oskrzelików i zapalenie płuc. Według aktualnych danych, dwa do trzech na każde 100 niemowląt zakażonych RSV może wymagać hospitalizacji.(8)
Czy zakażenie RSV jest groźniejsze niż grypa?
Z badań wynika, że u osób starszych zakażenie RSV może wiązać się z poważniejszymi konsekwencjami niż grypa.(9,10) W przypadku RSV większe jest ryzyko zapalenia płuc, hospitalizacji oraz konieczności tlenoterapii.(9) Nawet jeśli pacjent z grypą wymaga leczenia szpitalnego, średni czas jego pobytu w szpitalu jest zazwyczaj o kilka dni krótszy niż w przypadku osoby z ciężkim przebiegiem RSV. Co więcej, udowodniono, że zakażenie RSV częściej prowadzi do powikłań i może stanowić poważniejsze zagrożenie dla zdrowia i życia niż grypa.(9,10)
Jak uchronić się przed zakażeniem RSV?
Obecnie nie ma dostępnych leków przeciwwirusowych do walki z RSV, a jedyną formą ochrony przed zakażeniem są szczepienia ochronne. Szczepienia przeciw RSV znajdują się na liście szczepień zalecanych w Programie Szczepień Ochronnych i wskazane są zwłaszcza dla osób powyżej 60 roku życia, w celu zapobiegania ciężkiemu przebiegowi zakażenia, które często występuje w tej grupie pacjentów.(11) Seniorzy o takie szczepienie mogą zapytać lekarza lub farmaceutę.
Drugą ważną grupą, dla której szczepienia są zalecane w ramach Programu Szczepień Ochronnych, są kobiety w ciąży.(12) Podanie szczepienia, zgodnie z rekomendacją WHO od 28. tygodnia ciąży, umożliwia przekazanie przeciwciał dziecku przez łożysko, zapewniając mu bierną ochronę przed zakażeniem po urodzeniu (średnio do 6. miesiąca życia dziecka).(12,13) Kobiety w ciąży o takie szczepienie mogą zapytać ginekologa, lekarza POZ lub położną.
Szczepienie przeciw RSV w aptece – instrukcja krok po kroku
Dotychczas szczepienie odbywało się zwykle w POZ po konsultacji z lekarzem rodzinnym. Od niedawna, każda osoba dorosła może przyjąć szczepienie przeciw RSV również w aptece. Wystarczy umówić się na szczepienie osobiście w danej aptece lub telefonicznie. Warto jednak wiedzieć, iż nie każda apteka świadczy taką usługę. Aby dana placówka mogła wykonywać szczepienia, musi mieć odpowiednio do tego dostosowane miejsce w aptece, a farmaceuta musi ukończyć specjalistyczne szkolenie.
Lista aptek szczepiących przeciw RSV
W przypadku seniorów farmaceuta w aptece, po zweryfikowaniu numeru PESEL oraz statusu ubezpieczenia pacjenta, może wystawić receptę farmaceutyczną na szczepienie, które następnie może zostać podane w aptece. Usługa podania preparatu może być płatna – zwykle ok. 30-50 zł, w zależności od cennika obowiązującego w danej aptece. Możliwość uzyskania recepty i zaszczepienia się podczas jednej wizyty w aptece to spora oszczędność czasu i komfortowe rozwiązanie, zwłaszcza dla osób aktywnych zawodowo.
Aby kobieta w ciąży mogła skorzystać ze szczepienia przeciw RSV, powinna w aptece okazać receptę od lekarza – ginekologa, POZ lub położnej. Nie ma natomiast przeciwwskazań, aby farmaceuta podał szczepienie w aptece, po wcześniejszym umówieniu wizyty.
Szczepienie przeciw RSV jest bezpieczne
Szczepionki przeciw RSV zawierają rekombinowane białko F wirusa, które stymuluje układ odpornościowy do wytwarzania przeciwciał, nie wywołując przy tym zakażenia. (14,15)
Jakie są przeciwwskazania do przyjęcia szczepienia przeciw RSV?
Podobnie jak w przypadku innych leków, szczepienie nie powinno być podawane osobom uczulonym na którykolwiek z jej składników. Szczepienie należy odłożyć w przypadku trwającej infekcji przebiegającej z gorączką.(14,15)
Należy pamiętać, że ostateczną decyzję o podaniu szczepionki podejmuje lekarz lub farmaceuta kwalifikujący do szczepienia.
Więcej informacji nt. RSV można znaleźć na stronie www.szczepieniersv.pl.
Artykuł sponsorowany Pfizer Polska Sp. z o.o. PP-UNP-POL-0411
Źródła
U.S. Centers for Disease Control and Prevention. How RSV Spreads. https://www.cdc.gov/rsv/causes/index.html. Updated August 30, 2024. Accessed September 4, 2024
CDC Clinical Overview of RSV https://www.cdc.gov/rsv/hcp/clinical-overview/index.html (dostęp 15.04.2025).
Antczak A., Barczyk A., Czupryniak L., Grabowski M., Kupczyk M., Ledwoch J., Mastalerz-Migas A., Nitsch-Osuch A., Sutkowski M., Szymański F. M., Wysocki J. Rekomendacje grupy ekspertów w zakresie szczepień przeciw wirusowi RS osób dorosłych. LEKARZ POZ, 2023; 6: 301–305.
Savic M, Penders Y, Shi T, Branche A, Pirçon JY. Respiratory syncytial virus disease burden in adults aged 60 years and older in high-income countries: A systematic literature review and meta-analysis. Influenza Other Respir Viruses. 2023 Jan;17(1):e13031.
Zachorowania na wybrane choroby zakaźne w Polsce od 1 stycznia do 15 marca 2025 r. oraz w porównywalnym okresie 2024 r., Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny (NIZP-PZH).
U.S. Centers for Disease Control and Prevention. Symptoms of RSV. https://www.cdc.gov/rsv/symptoms/index.html. Updated August 30, 2024. Accessed September 4, 2024.
U.S. National Foundation for Infectious Diseases. How to Tell the Difference between Flu, RSV, COVID-19, and the Common Cold. https://www.nfid.org/resource/how-to-tell-the-difference-between-flursv-covid-19-and-the-common-cold/. Accessed September 4, 2024.
Centers for Disease Control and Prevention. RSV in Infants and Young Children. https://www.cdc.gov/rsv/infants-young-children/index.html. Reviewed June 5, 2024. Accessed June 24, 2024.
Kohorta 725 pacjentów (152 z zakażeniem RSV i 573 z grypą) leczonych w KUH w Finlandii w okresie od listopada 2017 do maja 2018 roku.
Kohorta 1428 hospitalizowanych dorosłych z chorobą przypominającą grypę, włączonych prospektywnie z pięciu szpitali uniwersyteckich we Francji w ciągu sezonów zimowych 2017/2018 i 2018/2019.
https://szczepienia.pzh.gov.pl/
Faucette A, et al. Immunization of pregnant women: Future of early infant protection. Hum Vaccin Immunother. 2015;11(11):2549-2555.
Bergin N, Murtagh J, Philip RK. Maternal Vaccination as an Essential Component of Life-Course Immunization and Its Contribution to Preventive Neonatology. Int J Environ Res Public Health. 2018;15(5):847.
Karta Charakterystyki Produktu Leczniczego Abrysvo
Karta Charakterystyki Produktu Leczniczego Arexvy
redaktor: Angelika Talar-Śpionek, mgr farm.
ostatnia zmiana: 22.07.2025 12:14:44
Dokładamy wszelkich starań, aby nasz artykuł jak najlepiej oddawał dostępne informacje, ale nie można go traktować jako konsultacji farmaceutycznej. Przed zażyciem leku należy przeczytać ulotkę, a w przypadku pytań skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą. Wszystkie podane w artykule nazwy produktów oraz zdjęcia są przykładowe i nie stanowią żadnej formy reklamy. Wszystkie prawa autorskie do artykułu są zastrzeżone przez GdziePoLek sp. z o.o.