Psychobiotyki - jak zaburzenia funkcji jelit wpływają na nasze samopoczucie?

Spis treści

Co to jest mikrobiota?

Jaka jest rola mikrobioty?

Co może zaburzać florę jelitową?

Jakie problemy neuropsychiatryczne może wywołać dysbioza?

Co to są psychobiotyki?

Czy można leczyć zaburzenia psychologiczne psychobiotykami?

Źródła

Co to jest mikrobiota?

Mikrobiota jelitowa to wszystkie mikroorganizmy (głównie bakterie) zasiedlające przewód pokarmowy, z czego większość znajduje się w jelicie grubym. W ludzkich jelitach dominują cztery typy bakterii: Firmicutes, Bacteroidetes, Proteobacteria i Actinobacteria. To właśnie prawidłowy skład mikrobioty oraz równowaga pomiędzy konkretnymi typami mikroorganizmów warunkuje właściwe funkcjonowanie przewodu pokarmowego, a jak się okazało, także innych układów.

Prawidłowa struktura mikrobioty jelitowej nazywana jest eubiozą, natomiast jej zaburzenie – dysbiozą.

Jaka jest rola mikrobioty?

Mikrobiota jelitowa wpływa na wiele funkcji, takich jak m.in. trawienie, produkcja i wchłanianie witamin, odporność, hamowanie rozwoju nieprawidłowej flory, odpowiedni pasaż jelitowy oraz metabolizm niektórych leków. Odgrywa również bardzo ważną rolę w tzw. osi jelita–mózg, czyli w komunikacji między jelitami a mózgiem. Wpływa na nasz układ nerwowy na trzy sposoby:

• przez układ odpornościowy,

• przez hormony,

• oraz przez nerwy, które łączą jelita z mózgiem.

Dzięki temu mikrobiota może mieć wpływ nie tylko na nasze trawienie, ale też na nasze samopoczucie.

Co może zaburzać florę jelitową?

Zaburzenia mikrobioty mogą występować nie tylko w przypadku chorób jelit, ale również w przebiegu chorób takich jak cukrzyca typu 2 czy otyłość. Kiedy równowaga między „dobrymi” a „złymi” bakteriami zostaje zaburzona, niektóre szkodliwe szczepy mogą zacząć się nadmiernie rozmnażać. Wytwarzają one substancje, które mogą wywoływać stan zapalny w organizmie.

Ryzyko dysbiozy wzrasta w przypadku osób żyjących w przewlekłym stresie, niedbających o zdrową dietę czy nadużywających używek (np. alkoholu, papierosów) oraz często stosujących antybiotyki.

Aby sprawdzić, czy doszło do dysbiozy, należy poddać się badaniu laboratoryjnemu. Badanie flory jelitowej polega na analizowaniu składu kału w laboratorium diagnostycznym. Parametrem służącym do oceny dysbiozy jest stosunek bakterii Bacteroidetes do Firmicuites. W zależności od zaawansowania procesu, cena badania kształtuje się w granicach 500–1500 zł.

Jakie problemy neuropsychiatryczne może wywołać dysbioza?

Dysbioza może odgrywać istotną rolę w rozwoju zaburzeń neurorozwojowych.

Kolonizacja mikrobiologiczna w okresie noworodkowym wydaje się być kluczowym procesem, który wpływa na zdrowie w późniejszym życiu. Badania wskazują na korelację pomiędzy rodzajem mikrobioty w jelitach a funkcjami poznawczymi u 2-letnich dzieci. Co więcej, w licznych badaniach stwierdzono wpływ zaburzenia osi mikrobiota–jelita–mózg na ryzyko wystąpienia spektrum autyzmu, ADHD, a także chorób neurologicznych. Badania pokazują, że u osób z problemami psychicznymi skład bakterii w jelitach jest inny niż u osób zdrowych.

To, że nieprawidłowa flora jelitowa zwiększa wydzielanie cytokin o działaniu prozapalnym, może również zmniejszać stężenie serotoniny, co przekłada się na wzrost ryzyka wystąpienia stanów depresyjnych.

Co to są psychobiotyki?

Psychobiotyki to preparaty zawierające wybrane bakterie, które za pośrednictwem wydzielanych substancji wpływają korzystnie na oś jelita-mózg. Substancje te zmieniają skład i proporcje flory jelitowej, ograniczając tym samym wpływ bakterii niekorzystnych dla zdrowia gospodarza.

Ponadto preparaty te minimalizują ryzyko rozwoju stanu zapalnego w obrębie jelit, poprawiają i uszczelniają barierę jelitową oraz poprawiają przewodnictwo nerwowe, wspomagając pamięć i koncentrację. Dodatkowo bakterie psychobiotyczne mogą syntezować niektóre neuroprzekaźniki (np. serotoninę, acetylocholinę, dopaminę), dzięki którym regulują funkcje układu nerwowego.

Psychobiotyki zawierają przede wszystkim bakterie szczepu Lactobacillus plantarum, które – oddziałując na określone szlaki nerwowe – mogą wykazywać działanie przeciwlękowe i przeciwdepresyjne. Podobny wpływ na układ nerwowy zaobserwowano również w przypadku szczepów Lactobacillus helveticus, Lactobacillus rhamnosus oraz Bifidobacterium longum.

Psychobiotyki kupić można w aptekach bez recepty, np.

Psychobiotyk Activlab	NeuroLPC Forte Psychobiotyk
Sanprobi Stress	Lactinova stres

Czy można leczyć zaburzenia psychologiczne psychobiotykami?

Pomimo obiecujących wyników badań, konieczne są dalsze obserwacje w celu ustalenia wpływu różnych kombinacji szczepów na funkcje terapeutyczne i bezpieczeństwo kuracji. Prowadzone są również badania nad możliwością zastosowania przeszczepów flory w celu uzyskania określonych rezultatów terapeutycznych (szczególnie u wcześniaków i małych dzieci). Na dzień dzisiejszy nie ma jednoznacznych wytycznych na temat długości trwania suplementacji oraz jej skuteczności.

Źródła:

1. Duysburgh E, Nys K, Vandenplas Y. The effectiveness of probiotics in the prevention and treatment of antibiotic-associated diarrhea in children: a systematic review and meta-analysis. BMC Pediatr. 2022;22(1):426. (PMC10405178)

2. McFarland LV. Systematic review and meta-analysis of Saccharomyces boulardii in adult patients. World J Gastroenterol. 2010;16(18):2202–2222. (PMC5102282)

3. Ouwehand AC, Invernici MM, Furlaneto FAC, Messora MR. Effectiveness of probiotics on the modulation of the oral microbiota: a systematic review and meta-analysis. Front Cell Infect Microbiol. 2022;12:919650. (PMC9307042)

4. Hill C, Guarner F, Reid G, et al. Expert consensus document: The International Scientific Association for Probiotics and Prebiotics consensus statement on the scope and appropriate use of the term probiotic. Nat Rev Gastroenterol Hepatol. 2014;11(8):506–514. (ScienceDirect: S1043661821004242)

5. Rydzewska G. Mikrobiota. Akademia Zaburzeń Mikrobioty, Termedia.

6. Interview: Probiotyki i spółka – czy naprawdę działają?. MP.pl, portal medyczny.