"Dlaczego znowu boli mnie głowa?", "Czym jest migrena i jak sobie z nią radzić?", "Czy da się ją wyleczyć?". Wiele osób cierpiących na migrenę oraz ich bliskich zadaje sobie podobne pytania. Życie z migreną nie jest łatwe, jednak odpowiednio dobrana farmakoterapia oraz unikanie czynników wywołujących napady znacznie podnosi jego jakość i ogranicza częstotliwość występowania przykrych dolegliwości.
Spis treści
Czy migrena jest chorobą genetyczną?
Po co prowadzić dzienniczek migrenowca?
Migrena - kiedy należy zgłosić się do lekarza?
Czym jest migrena?
Migrena jest chorobą przewleką, charakteryzującą się najczęściej jednostronnymi napadami pulsującego bólu głowy. Cierpi na nią ok. 15-18% kobiet oraz 6-8% mężczyzn. Odsetek osób chorujących na migrenę zwiększa się wraz z wiekiem do ok. 40. roku życia. W grupie wiekowej 35-40 lat można spotkać największą ilość osób zmagających się z migreną, która w tym czasie występuje statystycznie z największym natężeniem. U niektórych pacjentów problem zaczyna się już w dzieciństwie lub w wieku młodzieńczym (przed okresem dojrzewania występuje u około 4% populacji).
Schorzenie nie objawia się jedynie bólem głowy, ale szeregiem symptomów ogólnoustrojowych, w szczególności zaburzeniami funkcjonowania układu pokarmowego, które mogą skutecznie uniemożliwiać normalne funkcjonowanie. Napad migreny trwa zwykle od 4 do 72 godzin i może występować z różną częstotliwością – u niektórych kilka razy w roku, a u innych kilka razy w tygodniu.
Jakie są rodzaje migreny?
Wyróżnia się wiele rodzajów migreny, jednak ogólnie migrenę można zaklasyfikować jako:
migrenę bez aury – występuje u około 80% chorych,
migrenę z aurą – dotyka około 20% chorych.
"Aurą" nazywamy objawy neurologiczne zaczynające się kilkanaście lub kilkadziesiąt minut przed wystąpieniem bólu głowy. Mogą to być m.in. zaburzenia wzrokowe, słuchowe lub czuciowe. Wielu pacjentów traktuje aurę jako czas na znalezienie odpowiedniego miejsca na przeżycie napadu migreny we względnym komforcie.
Jakie są objawy migreny?
Do najczęściej występujących objawów migreny zaliczyć można:
umiarkowany lub silny, pulsujący ból głowy (zwykle jednostronny),
nadwrażliwość na światło, hałas i zapachy,
sensacje wzrokowe, ubytki w polu widzenia,
mrowienie i niedowład ciała.
Po ataku migreny występuje zwykle zmęczenie i senność.
Ze względu na to, że migrena może występować w wielu odmianach, nie wszystkie wymienione objawy pojawiają się u każdego pacjenta, a ich nasilenie może być różne. Z tego powodu zaobserwować można różnice w odczuciach osób cierpiących na migrenę – jedni uważają, że napad jest pewnym dyskomfortem, podczas gdy innym ból nie pozwala na wykonywanie praktycznie żadnych czynności.
Jak powstaje migrena?
Obecny stan wiedzy zakłada, że w powstawaniu migreny uczestniczą czynniki neuronalne, czyli zmiany w układzie nerwowym, takie jak zaburzenie wydzielania neuroprzekaźników oraz pobudzania receptorów, a także czynniki naczyniowe - czyli te związane z układem krążenia, a w szczególności ze skurczem i rozkurczem naczyń krwionośnych mózgu.
Jak na razie, nie jesteśmy jednak w stanie podać konkretnego mechanizmu powstawania i rozprzestrzeniania się napadu migrenowego. Według innych teorii napad może być powodowany również przez zaburzenia czynności elektrycznej mózgu czy zapalenie tkanki nerwowej. Niektórzy badacze przyjmują, że migrena może być spowodowana wszystkimi wymienionymi mechanizmami jednocześnie.
Ze względu na trudności w określeniu podłoża choroby, migrena jest skomplikowana w leczeniu, a w skrajnych przypadkach może być oporna na standardową farmakoterapię.
Czy migrena jest chorobą genetyczną?
Badania wskazują, że migrena jest chorobą dziedziczną. Nie oznacza to jednak, że musi ona wystąpić u osób, których bliscy cierpią na migrenę. Przyczyną tego stanu rzeczy jest fakt, że migrena jest chorobą wieloczynnikową. Na ryzyko jej wystąpienia (poza podłożem genetycznym) wpływają czynniki środowiskowe, takie jak np. stres, bodźce zewnętrzne lub zmiany hormonalne.
Co wywołuje napad migreny?
Do najczęstszych czynników wywołujących napad migreny zaliczyć można:
stres i odprężenie po stresie,
sen - zbyt długi lub zbyt krótki,
niektóre pokarmy - szczególnie produkty zawierające tyraminę lub fenyloalaninę (np. banany, owoce cytrusowe, sery, czekolady),
spożywanie alkoholu (zwłaszcza czerwonego wina i wermutu),
wahania poziomu hormonów – u niektórych kobiet migreny związane są z cyklem menstruacyjnym,
nadmierny wysiłek fizyczny,
leki – napady migreny mogą być wywoływane przez wiele leków, będących np. donorami tlenku azotu, inhibitorami 5-fosfodiesterazy, a także histaminę, rezerpinę czy estrogeny. W przypadku antykoncepcji hormonalnej należy pamiętać, że przyjmowanie tabletek dwuskładnikowych u kobiet cierpiących na migrenę z aurą, może potencjalnie zwiększać ryzyko udaru. U takich pacjentek zaleca się stosowanie tabletek antykoncepcyjnych jednoskładnikowych (zawierających tylko progesteron) lub innych metod zapobiegania ciąży. Ostateczny wybór metody antykoncepcji należy do lekarza znającego stan kliniczny pacjentki.
gwałtowne zmiany pogody, w szczególności spadek ciśnienia atmosferycznego,
gwałtowne zmiany wysokości (połączone ze zmianami ciśnienia),
jasne światło, hałas, intensywne zapachy,
zanieczyszczona woda lub powietrze (smog),
głód, ograniczenie spożycia pokarmów (np. przy dietach odchudzających).
Leczenie migreny, poza stosowaniem odpowiednio dobranej farmakoterapii opiera się w główniej mierze na unikaniu czynników wywołujących napady. W związku z tym warto ustalić, który z czynników jest faktorem powodującym wystąpienie migreny.
Po co prowadzić dzienniczek migrenowca?
Nie jest łatwo ustalić, który z czynników powoduje migrenę u konkretnego pacjenta. Aby ułatwić znalezienie czynnika potencjalnie wywołującego napad, zaleca się prowadzenie dzienniczka, w którym pacjent zapisuje swoje samopoczucie, spożyte posiłki, a także inne podejmowane w ciągu dnia aktywności. Kobiety dodatkowo powinny monitorować przy jego pomocy cykl menstruacyjny. Po analizie zebranych danych z czasem można zauważyć pewną regularność w występowaniu napadów oraz określić, które z poprzedzających atak czynników są potencjalnymi sprawcami jego wstąpienia. Dzięki temu można unikać narażenia na konkretne czynniki i zapobiegać kolejnym potencjalnym atakom migreny. Prowadzenie dzienniczków migrenowych jest również warunkiem koniecznym do spełnienia, jeżeli pacjent leczony jest w ramach programu lekowego NFZ, a także w ramach badania klinicznego.
Migrena - kiedy należy zgłosić się do lekarza?
Migrena jest chorobą, która musi zostać zdiagnozowana przez lekarza. Jeśli zauważymy u siebie niepokojące objawy, powinniśmy zgłosić się do naszego lekarza rodzinnego, który będzie mógł ocenić, czy są one wywoływane przez napad migreny, czy być może przez inny rodzaj bólu głowy, np. klasterowy lub napięciowy. Jeżeli pojawi się taka konieczność, lekarz może wypisać skierowanie na badania np. tomografię komputerową lub rezonans magnetyczny po to, by wykluczyć inne możliwe przyczyny pojawiania się bólu. Lekarz rodzinny może również skierować pacjenta do neurologa, który ustali dalsze kroki działania (np. rozpoczęcie prowadzenia dzienniczka) oraz wprowadzi odpowiednią farmakoterapię.
Niezależnie od tego, czy mamy zdiagnozowaną migrenę czy nie, częstych bólów głowy nie należy lekceważyć. Pojawienie się lub utrzymywanie nietypowego bólu głowy może być wynikiem wystąpienia zmian, które mogą bezpośrednio zagrażać życiu, takich jak np. krwotoki podpajęczynówkowe, krwiaki lub guzy.
Leki na migrenę
W terapii migreny wykorzystuje się dwa podstawowe rodzaje leków migrenowych - preparaty przerywające napady migreny oraz im zapobiegające. Jeśli pacjent doświadcza stosunkowo niewiele dni migrenowych, kiedy pojawi się ból głowy podawane są zazwyczaj jedynie leki przerywające napad migreny. Jeżeli natomiast częstotliwość ataków jest wysoka, prawdopodobnie zlecone zostaną leki zapobiegające napadom migreny. Takie preparaty należy przyjmować zgodnie z zaleceniami. Większość z tych leków dostępnych jest wyłącznie na receptę.
Leki przerywające napad migreny
W doraźnym leczeniu napadów migrenowych o łagodnym i umiarkowanym nasileniu stosowane są powszechnie znane substancje o właściwościach przeciwbólowych, takie jak paracetamol (np. Apap, Paracetamol Aurovitas) czy niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), w szczególności kwas acetylosalicylowy (np. Polopiryna S, Aspirin C), diklofenak (np. Voltaren Acti Forte, Diclomax), ibuprofen (np. Ibuprom Max Sprint, Nurofen Express Forte), naproksen (np. Naproxen Aflofarm, Nalgesin Mini). Skuteczność powodzenia terapii zwiększa się po szybkim przyjęciu leku w odpowiednio wysokiej dawce. Korzystnym rozwiązaniem terapeutycznym jest łączne podawanie leków przeciwbólowych z substancjami zwiększającymi ich działanie, np. kodeiną i kofeiną, np. Excedrin MigraStop, Cefalgin Migrastop, Apap Migrena.
Kolejną grupą leków przerywających atak migreny są tryptany. Po ich przyjęciu dochodzi do skurczu rozszerzonych w napadzie migreny naczyń krwionośnych, a także hamowania uwalniania mediatorów zapalnych i transmisji bólu. Niektóre z tych preparatów dostępne są bez recepty, np. Dezamigren i Nomigren, które zawierają w swoim składzie almotryptan.
Pozostałymi substancjami należącymi do grupy tryptanów są sumatryptan (np. Frimig, Cinie 100), eletryptan (np. Relpax), zolmitryptan (np. Zolmiles) oraz niewystępujące jeszcze na rynku Polskim frowatryptan, ryzatryptan i naratryptan.
W przypadku nasilonych napadów migrenowych stosuje się jeszcze preparaty zawierające ergotaminę (np. Bellergot, Coffecorn Forte), która obecnie jest coraz rzadziej podawana w tym wskazaniu.
Inną grupą leków, nad którą trwają obecnie badania są gepanty - antagoniści receptora CGRP. W porównaniu z innymi lekami stosowanymi w przerywaniu napadu migreny, gepanty wydają się nie powodować nawrotów dolegliwości migrenowych i nie wywołują bólu głowy spowodowanego nadmiernym ich stosowaniem, dlatego mogą być również podawane w leczeniu zapobiegawczym. Do tej pory udało się opracować trzy substancje z grupy gepantów – atogepant, ubrogepant oraz dopuszczony do obrotu na terenie Polski rimegepant (np. Vydura).
W leczeniu migreny zastosowanie znajduje również należący do nowej klasy leków lasmiditan (np. Rayvow). Substancja ta może okazać się bezpieczną i skuteczną alternatywą dla osób zmagających się z ostrymi migrenami, które są oporne na tryptany.
Leki zapobiegające napadom migreny
Jeżeli napady migrenowe występują często (kilka razy w miesiącu) i znacznie utrudniają codzienne funkcjonowanie, należy rozważyć konieczność leczenia profilaktycznego. Innymi wskazaniami do stosowania leków zapobiegających napadom migreny jest pojawienie się ryzyka przekształcenia migreny epizodycznej w przewlekłą, wystąpienie działań niepożądanych lub przeciwwskazań do stosowania leków przerywających napad migreny.
Wśród leków podawanych w profilaktyce migreny podaje się standardowo:
leki beta-adrenolityczne (stosowane również w nadciśnieniu), np. propranolol, metoprolol;
leki przeciwpadaczkowe, np. kwas walproinowy, topiramat;
antagoniści kanałów wapniowych, np. flunaryzyna.
A także wykorzystywane rzadziej:
leki przeciwdepresyjne, np. amitryptylina, wenlaflaksyna.
Leki wykorzystywane w terapii migreny przewlekłej
W leczeniu migreny przewlekłej istnieje również możliwość terapii preparatami przeciwmigrenowymi w ramach terapii lekowych NFZ. Wśród leków podawanych w tym wskazaniu wyróżnia się:
toksynę botulinową typu A, (np. Dysport, Botox);
przeciwciała monoklonalne - erenumab (np. Aimovig), fremanezumab (np. Ajovy)
Innymi preparatami wykorzystywanymi w terapii migreny przewlekłej są kwas walproinowy, topiramat oraz amitryptylina.
Za pomocą strony GdziePoLek można sprawdzić aktualną dostępność wymienionych leków na migrenę w aptekach oraz porównać ich ceny. Preparaty dostępne bez recepty można zamówić do domu za pomocą szybkiej dostawy Wolt Drive - więcej informacji znajdziesz w zakładce: Miejska dostawa w 1h
Kiedy wziąć leki na migrenę?
Leki zapobiegające napadom migreny stosuje się regularnie, zgodnie z zaleceniami lekarza.
Niesteroidowe leki przeciwzapalne można zastosować podczas napadu migreny, ale również przed napadem, co może mu zapobiec.
Tryptany przyjmuje się w początkowym okresie występowania bólu głowy i ewentualnie później, w trakcie napadu. Nie stosuje się ich profilaktycznie, ani podczas aury poprzedzającej napad migreny.
Pacjenci zażywający leki profilaktycznie powinni posiadać przy sobie również środki przerywające migrenę i zażywać je podczas ataku.
Przed rozpoczęciem stosowania jakiegokolwiek leku należy zapoznać się z jego ulotką.
Źródła
https://www.mp.pl/pacjent/neurologia/choroby/150555,migrena-objawy-przyczyny-leczenie
https://migrainetrust.org/understand-migraine/genetics-and-migraine/#page-section-2
„Interna Szczeklika. Poradnik chorób wewnętrznych” pod redakcją dra n. med. Piotra Gajewskiego
migraine and contraception recommendations
http://www.ptbg.pl/ptbg.php?opc=LC
redaktor: Agnieszka Soroko, mgr farm.
ostatnia zmiana: 23.04.2025 15:12:45
Dokładamy wszelkich starań, aby nasz artykuł jak najlepiej oddawał dostępne informacje, ale nie można go traktować jako konsultacji farmaceutycznej. Przed zażyciem leku należy przeczytać ulotkę, a w przypadku pytań skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą. Wszystkie podane w artykule nazwy produktów oraz zdjęcia są przykładowe i nie stanowią żadnej formy reklamy. Wszystkie prawa autorskie do artykułu są zastrzeżone przez GdziePoLek sp. z o.o.